Czynności

Przed dokonaniem każdej czynności zalecany jest kontakt z notariuszem bądź pracownikiem kancelarii notarialnej w celu ustalenia warunków, treści oraz formy czynności notarialnej, w celu indywidualnego ustalenia kosztów czynności, a także w celu skompletowania wymaganych dokumentów, co pozwoli na sprawne przeprowadzenie czynności notarialnej w ustalonym przez strony terminie.

Zgodnie z ustawą z dnia 14 lutego 1991 roku - Prawo o notariacie:

Art. 1.

§ 1. Notariusz jest powołany do dokonywania czynności, którym strony są obowiązane lub pragną nadać formę notarialną (czynności notarialnych).
§ 2. W wypadkach określonych w ustawie czynności notarialnych mogą dokonywać również zastępca notarialny lub aplikant notarialny.

Art. 2.

§ 1. Notariusz w zakresie swoich uprawnień, o których mowa w art. 1, działa jako osoba zaufania publicznego, korzystając z ochrony przysługującej funkcjonariuszom publicznym.
§ 2. Czynności notarialne, dokonane przez notariusza zgodnie z prawem, mają charakter dokumentu urzędowego.
§ 3. Czynności notarialnych dokonuje się w języku polskim. Na żądanie strony notariusz może dokonać dodatkowo tej czynności w języku obcym, wykorzystując własną znajomość języka obcego wykazaną w sposób określony dla tłumaczy przysięgłych lub korzystając z pomocy tłumacza przysięgłego.

Art. 3.

§ 1. Czynności notarialnych notariusz dokonuje w kancelarii notarialnej, zwanej dalej „kancelarią”.
§ 2. Czynność notarialna może być dokonana także w innym miejscu, jeżeli przemawia za tym charakter czynności lub szczególne okoliczności.

Art. 79.

Notariusz dokonuje następujących czynności:
1) sporządza akty notarialne;
1a) sporządza akty poświadczenia dziedziczenia;
2) sporządza poświadczenia;
3) doręcza oświadczenia;
4) spisuje protokoły;
5) sporządza protesty weksli i czeków;
6) przyjmuje na przechowanie pieniądze, papiery wartościowe, dokumenty, dane na informatycznym nośniku danych, o którym mowa w przepisach o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne;
7) sporządza wypisy, odpisy i wyciągi dokumentów;
8) sporządza, na żądanie stron, projekty aktów, oświadczeń i innych dokumentów;
9) sporządza inne czynności wynikające z odrębnych przepisów.

Art. 80.

§ 1. Akty i dokumenty powinny być sporządzone przez notariusza w sposób zrozumiały i przejrzysty.
§ 2. Przy dokonywaniu czynności notarialnych notariusz jest obowiązany czuwać nad należytym zabezpieczeniem praw i słusznych interesów stron oraz innych osób, dla których czynność ta może powodować skutki prawne.
§ 3. Notariusz jest obowiązany udzielać stronom niezbędnych wyjaśnień dotyczących dokonywanej czynności notarialnej.
§ 4. Notariusz może sprostować protokołem niedokładności, błędy pisarskie, rachunkowe lub inne oczywiste omyłki. Do protokołu nie stosuje się przepisów art. 5, art. 92 § 1 pkt 4–8 i art. 94 § 1.

Art. 81.

Notariusz odmówi dokonania czynności notarialnej sprzecznej z prawem.

Art. 82.

Osobę, której odmówiono dokonania czynności notarialnej, należy pouczyć o prawie i trybie zaskarżenia odmowy, a na jej pisemne żądanie doręczyć w terminie tygodnia uzasadnienie odmowy.

Art. 83.

§ 1. Na odmowę dokonania czynności notarialnej osoba zainteresowana może wnieść, w terminie tygodnia, zażalenie do sądu wojewódzkiego10) właściwego ze względu na siedzibę kancelarii notarialnej. Zażalenie wnosi się za pośrednictwem notariusza, który jest obowiązany ustosunkować się do zażalenia w terminie tygodnia i wraz z zażaleniem przedstawić swoje stanowisko sądowi. Sąd rozpoznaje zażalenie na rozprawie, stosując przepisy Kodeksu postępowania cywilnego.
§ 2. Notariusz może, jeżeli uzna zażalenie za słuszne, dokonać czynności notarialnej; w tym przypadku nie nadaje zażaleniu dalszego biegu.

Art. 86.

Notariuszowi nie wolno dokonywać czynności notarialnej, jeżeli poweźmie wątpliwość, czy strona czynności notarialnej ma zdolność do czynności prawnych.

Art. 87.

§ 1. Jeżeli osoba biorąca udział w czynnościach:
1) nie zna języka polskiego i do czynności nie jest dołączony przekład na inny znany tej osobie język, notariusz powinien przetłumaczyć akt lub inny dokument osobiście albo przy pomocy tłumacza; przepis art. 2 § 3 stosuje się;
2) jest głucha lub głuchoniema, notariusz jest obowiązany przekonać się, że treść czynności jest jej dokładnie znana i zrozumiała, z tym że notariusz może przywołać do czynności biegłego;
3) jest niewidoma, głucha, niema lub głuchoniema, notariusz na życzenie takiej osoby powinien przywołać do czynności wskazaną przez nią zaufaną osobę; o powyższym notariusz powinien uprzedzić osoby zainteresowane;
4) nie umie lub nie może pisać, powinna na dokumencie złożyć tuszowy odcisk palca; obok tego odcisku zaś inna osoba wpisze imię i nazwisko osoby nieumiejącej lub niemogącej pisać, umieszczając swój podpis;
5) może złożyć podpis jedynie w alfabecie nieznanym notariuszowi, należy stwierdzić, że jest to podpis tej osoby.
§ 2. O zachowaniu warunków przewidzianych w § 1 pkt 2 i 3, a także o sposobie stwierdzenia okoliczności, o których mowa w § 1, bądź o niemożności złożenia podpisu lub tuszowego odcisku – notariusz czyni stosowną wzmiankę w treści sporządzonego dokumentu.
§ 3. Nie może być świadkiem czynności notarialnej osoba będąca z zawierającymi czynność lub z osobami, na których rzecz czynność jest dokonywana, w takim stosunku, który nie pozwala notariuszowi w jej imieniu ani na jej rzecz dokonać czynności.

Art. 91.

Notariusz sporządza akt notarialny, jeżeli wymaga tego przepis prawa lub taka jest wola stron.

Art. 95a.

Notariusz sporządza akt poświadczenia dziedziczenia ustawowego lub testamentowego, z wyłączeniem dziedziczenia na podstawie testamentów szczególnych.

Art. 96.

Notariusz poświadcza:
1) własnoręczność podpisu;
2) zgodność odpisu, wyciągu lub kopii z okazanym dokumentem;
3) datę okazania dokumentu;
4) pozostawanie osoby przy życiu lub w określonym miejscu.

Art. 97.

Każde poświadczenie powinno zawierać datę i oznaczenie miejsca jego sporządzenia, na żądanie – również godzinę dokonania czynności, oznaczenie kancelarii, podpis notariusza i jego pieczęć.

Art. 98.

Notariusz stwierdza zgodność odpisu, wyciągu lub kopii z okazanym dokumentem. Jeżeli okazany dokument zawiera cechy szczególne (dopiski, poprawki, uszkodzenia), notariusz stwierdza to w poświadczeniu.

Art. 99.

§ 1. Notariusz poświadcza na okazanym mu dokumencie datę, a na żądanie stron także godzinę i minutę okazania tego dokumentu.
§ 2. W poświadczeniu notariusz wymienia imię, nazwisko i miejsce zamieszkania osoby, która dokument okazała.

Art. 100.

Pozostawanie przy życiu lub w określonym miejscu danej osoby poświadcza notariusz w razie stawiennictwa tej osoby w kancelarii notariusza albo w razie przekonania się o tym fakcie przez notariusza poza kancelarią. Notariusz w poświadczeniu ustala tożsamość tej osoby oraz określa dzień, godzinę i minutę stwierdzenia pozostawania osoby przy życiu lub w określonym miejscu.

Art. 102.

§ 1. Na żądanie strony notariusz doręcza na piśmie jej oświadczenie, mogące mieć skutki prawne, wskazanej przez nią stronie przeciwnej.
§ 2. Żądający doręczenia wnosi ustnie do protokołu, wręcza lub przesyła notariuszowi podpisaną przez siebie treść oświadczenia.
§ 3. Doręczenie oświadczenia następuje w miejscu wskazanym, przy odpowiednim zastosowaniu przepisów Kodeksu postępowania cywilnego dotyczących doręczania pism procesowych.
§ 4. Z dokonanej czynności notariusz spisuje protokół. Jeżeli strona przeciwna poda ustnie do protokołu odpowiedź lub wręczy pisemną odpowiedź i oświadczy, że protokół podpisze, notariusz zamieszcza odpowiedź w protokole.
§ 5. Notariusz wydaje poświadczenie doręczenia oświadczenia, w którym zamieszcza odpowiedź, jeżeli była udzielona w sposób określony w § 4.
§ 6. Na wyraźne żądanie osoby, żądającej doręczenia oświadczenia, notariusz może również dokonać doręczenia listem poleconym. W tym przypadku w protokole zamieszcza się treść doręczonego oświadczenia i wzmiankę o przesłaniu go listem poleconym.

Art. 103.

Doręczenia notariusz może dokonywać przez zatrudnionych w kancelarii pracowników.

Art. 104.

§ 1. Notariusz spisuje protokoły walnych zgromadzeń organizacji społecznych, stowarzyszeń, spółdzielni, spółek i innych osób prawnych w przypadkach prawem przewidzianych.
§ 2. Jeżeli statut osoby prawnej, o której mowa w § 1, lub przepis szczególny nie stanowią inaczej, protokół podpisują przewodniczący zgromadzenia i notariusz.
§ 3. Notariusz spisuje również protokoły, w tym protokoły dziedziczenia, w celu stwierdzenia przebiegu pewnych czynności i zdarzeń wywołujących skutki prawne, a w szczególności dotyczące stawiennictwa stron i złożonych przez nie oświadczeń, a także – na żądanie strony stawającej – niestawiennictwa strony drugiej.
§ 4. Protokoły spisuje się w formie aktu notarialnego.

Art. 105.

Przy sporządzaniu protestów weksli i czeków notariusz stosuje przepisy prawa właściwe dla tych czynności.

Art. 106.

§ 1. Notariusz przyjmuje na przechowanie wszelkiego rodzaju dokumenty, także w kopertach zamkniętych.
§ 2. Notariusz przyjmuje na przechowanie informatyczny nośnik danych, o którym mowa w art. 79 pkt 6, zabezpieczony w sposób uniemożliwiający zapoznanie się z jego treścią.
§ 3. W przypadku złożenia na przechowanie w kopercie zamkniętej dokumentu lub informatycznego nośnika danych, o którym mowa w art. 79 pkt 6, zabezpieczonego w sposób uniemożliwiający zapoznanie się z jego treścią, koperta lub zabezpieczenie powinno być zaopatrzone w podpis składającego.
§ 4. Do informatycznego nośnika danych, o którym mowa w art. 79 pkt 6, stosuje się odpowiednio przepisy wydane na podstawie art. 5 ust. 2c ustawy z dnia 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach (Dz. U. z 2011 r. Nr 123, poz. 698 i Nr 171, poz. 1016).

Art. 107.

§ 1. Z przyjęcia dokumentu na przechowanie notariusz spisuje protokół, w którym wymienia datę przyjęcia, ustala tożsamość osoby składającej dokument oraz wskazuje, komu i pod jakimi warunkami dokument bądź jego odpis ma być wydany. Dokument przyjęty na przechowanie wydaje się osobie wymienionej w protokole lub jej następcy prawnemu.
§ 2. Przepis § 1 stosuje się odpowiednio do informatycznego nośnika danych, o którym mowa w art. 106.

Art. 108.

§ 1. Notariusz w związku z dokonywaną w jego kancelarii czynnością ma prawo przyjąć na przechowanie, w celu wydania ich osobie wskazanej przy złożeniu lub jej następcy prawnemu, papiery wartościowe albo pieniądze w walucie polskiej lub obcej. Dla udokumentowania tych czynności notariusz prowadzi specjalne konto bankowe.
§ 2. Z przyjęcia depozytu notariusz spisuje protokół, w którym wymienia datę przyjęcia, ustala tożsamość osoby składającej, datę mającego nastąpić wydania oraz imię, nazwisko i miejsce zamieszkania osoby odbierającej depozyt. Wydanie depozytu następuje za pokwitowaniem.

Art. 110.

§ 1. Wypisy aktu notarialnego wydaje się stronom aktu lub osobom, dla których zastrzeżono w akcie prawo otrzymania wypisu, a także ich następcom prawnym.
§ 2. Za zgodą stron lub na podstawie prawomocnego postanowienia sądu wojewódzkiego, w którego okręgu znajduje się kancelaria notariusza, wypis aktu notarialnego może być wydany także innym osobom. Sąd orzeka w tym przedmiocie w trybie postępowania nieprocesowego, po wysłuchaniu stron aktu notarialnego, jeżeli stawią się na wezwanie. Postanowienie sądu wojewódzkiego nie podlega zaskarżeniu.
§ 3. W nagłówku wypisu aktu zaznacza się, że wydany dokument jest wypisem. Wypis powinien być dosłownym powtórzeniem oryginału, jednak poprawek i przekreśleń znajdujących się w oryginale nie należy zamieszczać w wypisie. Na końcu wypisu zaznacza się, komu i kiedy wypis wydano. Wypis podpisuje notariusz i opatruje pieczęcią. Wypis mający więcej niż jeden arkusz powinien być ponumerowany, połączony, parafowany i spojony pieczęcią.

Art. 111.

§ 1. Informacje pisemne i inne dokumenty wydaje się osobom, na których żądanie zostały dokonane czynności notarialne; jeżeli z treści stosunku prawnego to wynika, wydaje się je stronie, której czynność notarialna dotyczy.
§ 2. Notariusz w przypadkach prawem przewidzianych przesyła sądom i innym organom państwowym informacje pisemne o sporządzonych dokumentach i wypisy tych dokumentów.
§ 3. Informacji ustnych o dokonanych czynnościach notariusz może jedynie udzielić instytucjom i osobom, które mają prawo otrzymać wypisy dokumentów stwierdzających te czynności.

Art. 112.

§ 1. Do wydawania wyciągów i odpisów stosuje się te same zasady, na jakich wydaje się wypisy. § 2. Przepis art. 110 § 3 stosuje się odpowiednio do wyciągów i odpisów.

Katalog czynności dokonywanych przez notariusza uregulowany jest więc szczegółowo w wyżej wspomnianej ustawie z dnia 14 lutego 1991 roku - Prawo o notariacie, spośród którego wymienić można czynności notarialne z zakresu:

1. ogólnych przepisów Kodeksu cywilnego (takie, jak np.: pełnomocnictwo ogólne, pełnomocnictwo szczególne, pełnomocnictwo rodzajowe, protokół przyjęcia oświadczenia o odwołaniu pełnomocnictwa, potwierdzenie czynności falsus prokuratora, oferta, przyjęcie oferty, …),

2. prawa rzeczowego (takie, jak np.: służebność mieszkania, służebność drogowa, służebność przesyłu, użytkowanie, oświadczenie o zrzeczeniu się ograniczonego prawa rzeczowego, zniesienie współwłasności, zniesienie wspólności spółdzielczego własnościowego prawa, …),

3. zobowiązań (takie, jak np.: sprzedaż – nieruchomości, spółdzielczego własnościowego prawa, użytkowania wieczystego i własności gruntu, uznanie długu, przedwstępna umowa sprzedaży, umowa najmu, datio in solutum, przeniesienie własności nieruchomości na zabezpieczenie, zwrotne przeniesienie po umowie przeniesienia na zabezpieczenie, umowa zobowiązująca, umowa pożyczki, rozwiązanie umowy sprzedaży, umowa ustanowienia odrębnej własności lokalu mieszkalnego i umowa sprzedaży, zamiana (np. spółdzielczego własnościowego prawa na stanowiący odrębną nieruchomość lokal mieszkalny), ….),

4. prawa rodzinnego (takie, jak np.: podział majątku, podział majątku z przyjęciem długu, zbycie udziału w rzeczy należącej do majątku wspólnego za zgodą małżonka, umowa o alimentację, rozdzielność majątkowa małżeńska, rozdzielność majątkowa małżeńska z wyrównaniem dorobków, uznanie dziecka, rozwiązanie umowy majątkowej małżeńskiej, darowizna na rzecz małoletniego, darowizna do wspólności majątkowej małżeńskiej, …),

5. prawa spadkowego (takie, jak np.: testament z podstawieniem, testament z poleceniem, testament z wydziedziczeniem, testament z zapisem zwykłym, testament z zapisem windykacyjnym, odwołanie testamentu, wykaz inwentarza, dział spadku, umowa o zrzeczenie się dziedziczenia, umowa zbycia spadku, oświadczenie o przyjęciu spadku, oświadczenie o odrzuceniu spadku, akt poświadczenia dziedziczenia, protokół dziedziczenia, protokół otwarcia i ogłoszenia testamentu, protokół powołania zarządcy sukcesyjnego, akt powołania zarządcy sukcesyjnego, protokół odwołania zarządcy sukcesyjnego, akt odwołania zarządcy sukcesyjnego, ….),

6. prawa rolnego (takie, jak np.: zniesienie współwłasności nieruchomości rolnej, umowa dzierżawy nieruchomości rolnej, sprzedaż nieruchomości rolnej na rzecz rolnika indywidualnego, wykonanie prawa pierwokupu przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa, darowizna gospodarstwa rolnego, umowa sprzedaży udziału w nieruchomości rolnej, warunkowa umowa sprzedaży, umowa przeniesienia nieruchomości rolnej po umowie warunkowej, ….),

7. prawa handlowego i korporacyjnego (takie, jak np.: protokół zwyczajnego walnego zgromadzenia spółki akcyjnej, pełnomocnictwo do zawiązania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, pełnomocnictwo do udziału w zgromadzeniach wspólników spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i obejmowania udziałów, umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, akt zawiązania spółki akcyjnej, umowa spółki komandytowo-akcyjnej ze spółką z ograniczoną odpowiedzialnością jako komplementariuszem, protokół spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, protokół spółki komandytowo-akcyjnej, spółka komandytowa osób fizycznych, darowizna ogółu praw i obowiązków wspólnika w spółce komandytowej, oświadczenie o objęciu udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością i przystąpieniu nowego wspólnika, wystąpienie wspólnika ze spółki cywilnej, ustanowienie fundacji, oświadczenie o zmianie aktu założycielskiego spółki z o.o., …),

8. gospodarki nieruchomościami (takie jak np.: sprzedaż nieruchomości zabudowanej przez gminę w trybie przetargowym, sprzedaż z bonifikatą przez gminę, sprzedaż przez gminę lokalu na rzecz najemcy z hipotekami dla bonifikaty i reszty ceny, ustanowienie użytkowania przez gminę, ustanowienie służebności gruntowej przez gminę, sprzedaż nieruchomości z zasobu Skarbu Państwa, oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste przez Skarb Państwa, …),

9. prawa spółdzielczego i lokalowego (takie, jak np.: ustanowienie odrębnej własności samodzielnego lokalu łącznie z obciążeniem go hipoteką, umowa deweloperska, umowa o podziale do korzystania z nieruchomości będącej przedmiotem współwłasności, zmiana sposobu do korzystania z nieruchomości będącej przedmiotem współwłasności, przeniesienie przez spółdzielnię mieszkaniową budynku mieszkalnego na członka spółdzielni, protokół zebrania wspólnoty mieszkaniowej, umowa deweloperska i umowa przedwstępna sprzedaży dotycząca garażu, umowa przeniesienia w wykonaniu umowy deweloperskiej i umowa sprzedaży garażu, …),

10. hipoteki i ksiąg wieczystych (takie, jak np.: oświadczenie do złożenia wniosku wieczystoksięgowego w akcie, zwolnienie jednej z nieruchomości spod hipoteki łącznej, hipoteka ustanawiana na opróżnione miejsce hipoteczne, hipoteka łączna, zobowiązanie do przeniesienia hipoteki na opróżnione miejsce hipoteczne, …),

11. prawa o notariacie (takie, jak np.: odmowa dokonania czynności notarialnej z uzasadnieniem odmowy, protokół przyjęcia na przechowanie – dokument, protokół przyjęcia na przechowanie – informatyczny nośnik danych, protokół przyjęcia depozytu – pieniądze, protokół niestawiennictwa strony, … ).